چهارم ژانویه روز گرامیداشت خط بریل است.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد با هدف افزایش آگاهی عمومی نسبت به اهمیت خط بریل در زندگی و استقلال افراد نابینا و کم‌بینا، از سال ۲۰۱۸ این روز را به عنوان روز جهانی خط بریل معرفی کرده است و دلیل این نام‌گذاری در تاریخ چهارم ژانویه، در واقع گرامیداشت و یادآوری زادروز لویی بریل، خالق فرانسوی خط بریل است؛ سیستم خواندن و نوشتنی که همچنان یکی از ابزارهای موثر ارتباطی برای کمک به تحقق حقوق بشر در زندگی افراد دارای اختلال بینایی محسوب می‌شود.
جالب اینکه همچنان خط بریل در ورزش هم به عنوان یکی از موضوعات مهم در زندگی افراد روشندل نقش به سزایی ایفا می کند.
ورزشکاران نابینا و دارای اختلال بینایی، در بسیاری از زمینه‌ها از امکانات سیستم خط بریل بهره می‌برند؛ خط بریل علاوه بر امکان دسترسی مستقل به منابع و اطلاعات علمی- ورزشی، ارتقای سطح سواد و آگاهی ورزشکاران در بسیاری از دیگر زمینه‌های ورزشی نیز پرکاربرد و ارزشمند است.
نوشته‌های بریل بر روی بسیاری از تجهیزات ورزشی، به ورزشکاران این استقلال را می‌دهد که بدون اتکا به دیگران از این ابزار استفاده کنند.
بریل همچنین در رشته‌هایی مانند شطرنج نابینایان نیز نقش پررنگی دارد.
شطرنج‌بازان نابینا و کم‌بینای کشورمان در بازی‌های ٢٠١٨ جاکارتا، به کمک همین نقطه‌های جادویی و با کسب ١۴ مدال رنگارنگ در نخستین حضور پاراآسیایی، خوش درخشیدند.
امید بسیاری وجود دارد که در بازی های پاراآسیایی آینده که در هانگژوی چین برگزار خواهد شد، شاهد درخشش این قهرمانان روشندل کشورمان باشیم.
نقطه‌های خط بریل، برای اولین بار در تاریخ پارالمپیک، به مدال‌آوران نابینا و کم‌بینا در توکیو برای تشخیص رنگ مدال‌ها کمک کرد. نوع طراحی این مدال‌ها، به قهرمانان توکیو این امکان را داشتند که با لمس نقطه‌های برجسته بر حاشیهی مدال‌ها، رنگ آن‌ها را تشخیص دهند؛ مدال طلا با یک نقطه، نقره با دو و برنز با سه نقطه از یکدیگر متمایز بودند.
همچنین عبارت «توکیو ٢٠٢٠» با حروف بریل، روی این مدال‌ها حک شده بود.
لویی علیه تاریکی
شاید روزی که لویی بریلِ ١۵ ساله، تصمیم گرفت زبان رمزی ابداعی یک سرباز فرانسوی در دوران جنگ را اصلاح و ساده‌تر کند، نمی‌دانست که با خلق این ۶ نقطه جادویی چطور تاریکیِ دنیای افراد نابینا و کم‌بینا را به روشنی تبدیل خواهد کرد و با این اختراع امکان دسترسی به حجم گسترده‌ای از اطلاعات را به آن‌ها خواهد داد.
بریل در کودکی بر اثر یک حادثه نابینا شد اما به تدریج با تقویت حس لامسه، شوق یادگیری در دوره نوجوانی و شوری که به زندگی داشت اقدام به ابداع روشی ساده برای خواندن و نوشتن افراد نابینا کرد.
خط بریل در زبان انگلیسی از راست به چپ و در فارسی از چپ به راست خوانده و نوشته می‌شود. طرز کار سیستم بریل به‌صورت نمایش حروف الفبا (و اعداد) در یک سری حروف شامل شش نقطه دوبه‌دو در سه ردیف است و فرد برای خواندن این حروف، انگشت خود را روی آن‌ها قرار می‌دهد و با لمس و شناسایی موقعیت برجستگی‌ها، حروف و کلمات را تشخیص می‌دهد.
خط بریل در مسیر تکامل
با وجود زندگی درعصر تکنولوژی‌های صوتی، نسل جدید گوشی‌های هوشمند، افزایش تعداد کتاب‌ها و محتوای شنیداری، خط بریل برای افراد نابینا و کم‌بینا، هنوز هم یکی از امکانات مؤثر دسترسی به منابع اطلاعاتی محسوب می‌شود.
امکانات بریل در سال‌های اخیر همگام با پیشرفت فناوری‌های دیجیتال دچار تحولاتی شده و امکاناتی نظیر نمایش‌گرهای بریلی که به کامپیوتر، تبلت و گوشی‌ها متصل می‌شوند هم نوشته‌ها را در قالب بریل نشان می‌دهند و هم امکان نوشتن به بریل را فراهم می‌کنند.
خط بریل و کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت
سیستم خط بریل در کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل گنجانده شده است. کشورهایی که این کنوانسیون را پذیرفته‌‌اند، بر اساس ماده ۹ کنوانسیون، موظف هستند برای توانمندسازی افراد دارای معلولیت، برخورداری آن‌ها از یک زندگی مستقل و مشارکت کامل در تمام جنبه‌های زندگی، اقدامات مناسبی اتخاذ کنند تا دسترسی برابری داشته باشند. این دسترسی شامل محیط فیزیکی، حمل و نقل و اطلاعات است و استفاده از خط بریل هم یکی از این اقدامات به شمار می‌آید.
بر این اساس، همه افراد دارای اختلالات بینایی حق دسترسی به اطلاعات در حوزه‌های مختلف از جمله ورزش و فضاهای ورزشی را دارند.