گردهمایی تجربه زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت به همت کمیسیون ملی یونسکو در ایران، دفتر یونسکو در تهران و سازمانهای افراد دارای معلولیت برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی کمیته ملی پارالمپیک و به نقل از سایت کمیسیون ملی یونسکو درایران، این رویداد با حضور دکتر حسن فرطوسی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، دکتر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیات دولت، ینگ سرانگ، رئیس دفتر یونسکو در تهران و دورینا جیتارو، رئیسدفتر یونیسف در ایران، مسعود اشرفی مشاورعالی رییس کمیته ملی پارالمپیک، دکتر سیما لیموچی، پرستو حبیبی و حنانه نجاتی ملی پوشان پارالمپیکی کشورمان برگزار شد و فرصتی برای شنیدن تجربههای واقعی زنان و دختران دارای معلولیت و خانوادههایشان بود.
در آغاز این گردهمایی با محوریت «تجربههای زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت» و با حضور نمایندگان نهادهای ملی و بینالمللی، افراد دارای معلولیت و خانوادههایشان و فعالان حوزه اجتماعی، دکتر حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، بر ضرورت پذیرش تفاوتها، پرهیز از نگاه تبعیضآمیز و توجه به کرامت انسانی در تمامی سطوح جامعه تأکید کرد.
وی ضمن قدردانی از حضور مهمانان، نمایندگان آژانسهای بینالمللی، نهادهای مدنی، همکاران دفتر یونسکو در تهران و کمیسیون ملی یونسکو در ایران، از نقش نهاد پارالمپیک جمهوری اسلامی ایران و پژوهشگاه تربیتبدنی و علوم ورزشی وزارت علوم در هدایت پنلهای تخصصی این نشست تقدیر کرد.
دکتر فرطوسی اظهار داشت: انسان بودن مفهومی است که با نقص و ضعف درهم آمیخته شده و هیچ انسانی فارغ از این ویژگیها نیست. وی افزود: تقسیمبندی افراد به «دارا» و «ندار» در حوزه توانمندیهای جسمی و ذهنی، نگاهی سطحی است و آنچه انسانها را از یکدیگر متمایز میکند، اراده زیستن آگاهانه و انسانی است.
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، با بیان بخشی از تجربه زیسته شخصی خود، بر ارزش لحظه حال، زیستن آگاهانه و درک عمیقتر مفهوم انسانیت تأکید کرد و گفت: آنچه امروز اهمیت دارد، انتخاب ما برای زندگی کردن با وضعیت آن چه که هست، است، نه انتظار برای رسیدن به موقعیتی کامل در زندگی، که شاید هرگز فرا نرسد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، به مسئولیت اجتماعی تصمیمگیران و دستگاههای اجرایی اشاره کرد و خواستار توجه جدیتر به دسترسپذیری فضاهای عمومی، مناسبسازی ساختمانها و فراهمسازی امکانات ارتباطی برای افراد دارای نیازهای متفاوت، از جمله متخصصان ترجمه زبان اشاره، شد و این موارد را بخشی از تعهدات واقعی به عدالت اجتماعی دانست.
فرطوسی همچنین با اشاره به نمونهای از آفرینش هنری افراد دارای محدودیت شنوایی، بر این نکته تأکید کرد که تفاوت در ادراک و تجربه را نقص نبینیم، بلکه فرصتی برای غنای فهم فرهنگی و انسانی جامعه درنظر بگیریم و از آن بهره ببریم.
وی با تاکید بر حضور و همراهی اصحاب رسانه، نقش رسانهها را در بازتاب صدای گروههای کمتر دیدهشده و ترویج نگاه انسانی، فراگیر و عادلانه در جامعه بسیار مؤثر دانست و ابراز امیدواری کرد که چنین گفتوگوهایی به تقویت همبستگی اجتماعی و فهم متقابل در جامعه منجر شود.
پذیرش تفاوتها و توانمندسازی زنان دارای معلولیت
در ادامه دکتر فاطمه مهاجرانی، سخنگوی هیأت دولت، با قدردانی از اجرای حرفهای این برنامه، از مجری توانمند این نشست که خود نیز از افراد دارای معلولیت بود، تشکر کرد و گفت: از مجری بسیار توانمند برنامه سپاسگزارم که بهخوبی نشست را آغاز کرد و جریان بحث را شکل داد.
مهاجرانی به موضوعی اشاره کرد که اغلب انسانها نقشی در آن ندارند: شرایطی که با آن به دنیا میآیند. وی گفت: ما انتخاب نمیکنیم که کجا به دنیا بیاییم، در چه کشور، با چه ظاهری و چه شرایطی. اینها مسائلی است که خارج از اراده ما است و میتوان آن را جبر دانست. اما آنچه در اختیار ماست، مسیر زندگیمان است.
سخنگوی هیأت دولت به جملهای از نیچه اشاره کرد که «آن کسی که چرایی زندگی را فهمیده باشد با چگونگی آن کنار خواهد آمد» و تأکید کرد که این جمله، در مورد کسانی که با تفاوتها و محدودیتها زندگی میکنند، به خوبی مصداق پیدا میکند.
مهاجرانی ادامه داد که افراد دارای تفاوتها ممکن است با محدودیتهای سختی روبهرو شوند، بهویژه زمانی که هم زن باشند و هم دارای معلولیت. این وضعیت برای زنان معلول، چالشها و محدودیتهای دوچندانی به همراه دارد که حجم آن بسیار سنگینتر از سایر افراد است. او گفت: ما زنها در بسیاری از حوزهها بهویژه در مدیریت، معنای واقعی اقلیت بودن را میفهمیم. وقتی معلولیت هم به این مسئله اضافه میشود، محدودیتها بهصورت افزایشی بیشتر میشود.
او همچنین بر اهمیت شنیدن داستانهای افرادی که توانستهاند مرزهای محدودیت را بشکنند و از یک اقلیت ناتوان به یک اقلیت توانمند تبدیل شوند، تأکید کرد. او افزود: این عزیزان بارها و بارها با نگاههای قضاوتآمیز روبهرو شدهاند، زمین خوردهاند و دوباره بلند شدهاند. شنیدن این تجربیات نه تنها عبرتآموز است، بلکه به همه ما یادآوری میکند که نباید تنها به ترحم بر افراد معلول فکر کنیم، بلکه باید توانمندیهایشان را به رسمیت بشناسیم و کمک کنیم که این افراد به تمام ظرفیتهایشان دست یابند.
وی در ادامه گفت که افراد موفق دارای معلولیت ابتدا شرایط خود را پذیرفتهاند، از فاز انکار عبور کردهاند و سپس به جستجوی توانمندیهای درونی خود پرداختهاند تا مسیر تعالی خود را بسازند. یکی از ویژگیهای مهم در افرادی که توانستهاند در شرایط سخت به موفقیتهای بزرگ برسند این است که ابتدا واقعیت خود را پذیرفته و سپس به شناسایی و استفاده از قابلیتهای درونیشان پرداختهاند.
مهاجرانی در پایان با افتخار به موفقیتهای دختران ایرانی در حوزههای مختلف ورزشی، هنری و علمی اشاره کرد و گفت: افتخار میکنیم که در سرزمینی زندگی میکنیم که دختران توانمندی دارد که در بسیاری از رشتهها نقشآفرینیهای بیبدیلی داشتهاند.
وی همچنین بر لزوم همکاری با نهادهای بینالمللی برای تبادل تجربیات بین ایران و دیگر کشورها تأکید کرد و افزود: دنیا زمانی جای بهتری خواهد شد که تفاوتها را به رسمیت بشناسیم و به توانمندیهای فردی احترام بگذاریم.
تجربه زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت؛ پیونددهنده پیام جهانی فراگیری به زندگی روزمره
ینگ سرانگ، رئیس دفتر یونسکو در تهران نیز خطاب به نمایندگان نهادهای دولتی، سازمانهای بینالمللی، جامعه مدنی، ورزشکاران و میهمانان گفت: تمرکز امروز بر تجربه زیسته زنان ورزشکار دارای معلولیت پیام جهانی فراگیری را به زندگی روزمره پیوند میدهد. زنان دارای معلولیت با موانع پیچیدهای روبهرو هستند که ناشی از جنسیت، معلولیت و انتظارات اجتماعی است. ورزش فراگیر، توانمندسازی، بازنمایی و فرصتهای برابر را معنا میکند.
او افزود: یونسکو از طریق برنامههای خود تلاش میکند موانع را از میان بردارد و با تبعیض مقابله کند. فراگیری تنها یک اصل نیست؛ بلکه یک ارزش بنیادین است که در تمامی برنامهها از جمله آموزش، فرهنگ، ورزش و مدیریت بحران جاری است. شنیدن تجربههای زیسته اهمیت دارد؛ سیاستها و برنامهها زمانی مؤثرند که از صدای کسانی که هدف برنامهها هستند الهام گرفته شوند.
ینگ سرانگ همچنین به تجربهای در جلسه رونمایی از دستورالعمل ملی آمادگی، پاسخ و بازسازی پس از زلزله برای کودکان دارای معلولیت اشاره کرد و گفت: این ابتکار نشاندهنده تعهد جدی به مدیریت بحران با رویکرد فراگیر است و تأکید میکند که فراگیری باید از سنین پایین آغاز شود.
نقش سازمانهای افراد دارای معلولیت در شکلدهی سیاستها و برنامههای فراگیر
همچنین دورینا جیتارو، رئیس دفتر یونیسف در ایران گفت: این گردهمایی تنها جشن دستاوردهای ورزشی نیست؛ بلکه به رسمیت شناختن تجربههای عمیق زنان و دختران دارای معلولیت و خانوادههایشان است. در ایران و جهان، زنان و دختران دارای معلولیت با موانع زیادی برای مشارکت روبهرو هستند؛ اما با هدایت سازمانهای افراد دارای معلولیت، آنان استعداد، رهبری و صدای خود را آشکار میکنند.
او افزود: ورزش حس تعلق ایجاد میکند، هویت را پرورش میدهد و مسیرهایی به سوی آموزش، اشتغال و مشارکت کاملتر در جامعه میگشاید. سازمانهای افراد دارای معلولیت نقش حیاتی در شکلدهی سیاستها و برنامههای فراگیر دارند و صدای کسانی را تقویت میکنند که اغلب شنیده نمیشوند.
برگزاری دو پنل تخصصی در راستای روایت تجربههای ورزشکاران و خانوادهها: چالشها، حمایتها و لحظات موفقیت
در ادامه دو پنل تخصصی با موضوعات روایت ورزشکاران و روایت خانوادهها برگزار شد که در پنل نخست با مدیریت دکتر محبوبه خلّوق، رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل انجمن خیریه برنا و سخنرانی مسعود اشرفی، مشاور کمیته ملی پارالمپیک درباره مسیر ورود به ورزش، تجربههای تبعیض، نیازهای حمایتی و لحظات موفقیت صحبت شد و پنل دوم نیز با مدیریت دکتر فریبا محمدی، رئیس پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزی وزارت علوم و سخنرانی دکتر بهارآذر، فعال در حوزه افراد دارای معلولیت با موضوع چالشهای اجتماعی، فشارهای فرهنگی، سیاستهای حمایتی و راهکارهای تقویت حمایت خانوادگی و اجتماعی برگزار شد. سپس افراد دارای معلولیت تجربه زیسته خود را عنوان کردند و پس از آن پس پرسش و پاسخ و پخش کلیپ انجام شد.
تأکید بر مسئولیت اجتماعی و توانمندسازی افراد دارای معلولیت
در پایان، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، به لزوم قدردانی از تلاشهای مستمر و اثرگذار در حوزه توانمندسازی افراد دارای معلولیت اشاره کرد و با تأکید بر این که هر فرد موفق در این جمع، مدیون افرادی است که در پسزمینه، نقش مربی و حامی را ایفا کردهاند، گفت: این عزیزانی که به موفقیت رسیدهاند، ممکن است در ابتدا در زمینههای دیگری توانمندیهایی داشته باشند، اما انتخاب کردهاند که معلم و مربی باشند و در این مسیر به دیگران کمک کنند.
او در ادامه از تلاشهای افرادی که بستر و فضاهایی مناسب برای افراد دارای معلولیت ایجاد کردهاند نیز تقدیر کرد و از نهادهای مدنی و مؤسسات خیریه که در این راستا فعالیت دارند، قدردانی ویژهای به عمل آورد.
وی همچنین از رسانهها که در انعکاس این جریان و گفتمان سازی اجتماعی نقش دارند، قدردانی کرد و افزود: این شما هستید که این پیامها را به جامعه منتقل میکنید و آن را در سطح وسیعتری منتشر میسازید.
وی از تمامی حامیان این برنامه، از جمله همکاران یونسکو و کمیسیون ملی یونسکو در ایران، تقدیر کرد و افزود: از همه همکارانی که در این برنامه حضور داشتند، سپاسگزاریم. شما عزیزان با حمایتها و نظارتهای خود به ما این امکان را دادید که با خیالی راحت این برنامه را برگزار کنیم.
دنیای بهتر با جامعهای فراگیرتر
در پایان ینگ سرانگ، رئیس دفتر یونسکو در تهران نیز با ابراز شگفتی از این گردهمایی و تأثیرگذاری آن بر شرکتکنندگان، به اهمیت ایجاد جامعهای فراگیرتر برای افراد معلول اشاره کرد. او گفت: شما با روشی ساده و تأثیرگذار با ما همراه شدید و این درس بزرگی برای همهی ما بود که چقدر افراد دارای معلولیت، منعطف و مقاوم هستند.
سرانگ همچنین ادامه داد: ما از طرف یونسکو، به تلاش برای ایجاد جامعهای فراگیرتر در ایران و سراسر جهان ادامه خواهیم داد. اگر در دنیایی زندگی کنیم که افراد دارای معلولیت نادیده گرفته میشوند، در واقع هنوز به معنای واقعی انسانیت دست نیافتهایم.
در پایان نشست، از حضار خواسته شد که با همراهی یکدیگر از نمایشگاه آثار و تجربیات افراد دارای معلولیت بازدید کنند و از کسانی که با تلاشهای خود به غنای این برنامه افزودهاند، تقدیر کنند.
تعهد ایران و یونسکو در شمول معلولیت
گفتنی است در چهلوسومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند (نوامبر ۲۰۲۵)، بر تعهد کشور به اجرای برنامههای ملی همسو با راهبرد شمول معلولیت یونسکو تأکید شد و هدف، اطمینان از مشارکت کامل افراد دارای معلولیت _اعم از جسمی و ذهنی_ در جامعه و فرصتهای برابر برای رشد و شکوفایی آنان ذکر شد.
همچنین لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران در حال تدوین برنامه ملی با محوریت ترویج شمول معلولیت در حوزههای ورزش، فرهنگ و آگاهیبخشی اجتماعی است.
